Bankructwo firmy czy bankructwo spółki to potoczne określenie stanu niewypłacalności przedsiębiorstwa. Utrata płynności finansowej oznacza, że firma nie jest w stanie regulować swoich wymagalnych zobowiązań. W świetle prawa upadłościowego każdy dłużnik uznaje się za niewypłacalnego, jeśli nie spłaca swoich zobowiązań przez co najmniej 3 miesiące lub gdy jego zobowiązania przewyższają majątek przez okres przekraczający 24 miesiące. Inaczej mówiąc, bankructwo (czyli de facto upadłość) polega na sytuacji, gdy przedsiębiorca albo spółka traci zdolność do spłacania długów. Praktycznie oznacza to konieczność wszczęcia formalnego postępowania upadłościowego, jeśli nie uda się spłacić zadłużenia lub uzgodnić z wierzycielami innego rozwiązania.
Różnice między bankructwem a upadłością
Terminy „bankructwo” i „upadłość” bywają używane zamiennie, ale mają różne konotacje. Upadłość to pojęcie prawne uregulowane w ustawie – Prawo upadłościowe. Oznacza formalną procedurę prowadzoną przed sądem gospodarczym, której celem jest zaspokojenie wierzycieli z majątku firmy. Z kolei bankructwo to słowo potoczne i historyczne, które w codziennej mowie oznacza ogłoszenie upadłości firmy. Mówiąc obrazowo, bankructwo firmy to po prostu niewypłacalność przedsiębiorstwa – formalnie więc sprowadza się do przeprowadzenia postępowania upadłościowego zgodnie z przepisami. Warto też odróżnić upadłość przedsiębiorcy od upadłości konsumenckiej – tej drugiej instytucji dotyczą osoby fizycznej nieprowadzące biznesu.
Więcej o tym w poradniku:
👉 Upadłość konsumencka – co warto wiedzieć?
👉 Jak ogłosić upadłość firmy – zapoznaj się z przepisami
Kogo dotyczy bankructwo?
Bankructwo dotyczy wszystkich form prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z prawem upadłościowym może je ogłosić każdy przedsiębiorca, zarówno jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG), jak i spółki handlowe. Do grona podmiotów upadłych zaliczamy m.in.:
- osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (JDG)
- wspólników prowadzących spółkę cywilną,
- wspólników spółek osobowych,
- kapitałowe spółki handlowe: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną i spółkę komandytowo-akcyjną.
W skrócie każdy podmiot wpisany do ewidencji działalności (CEIDG) lub KRS może być dłużnikiem w postępowaniu upadłościowym. Oznacza to, że nawet jednoosobowa firma czy spółka cywilna w praktyce jest objęta upadłością.
Skutki bankructwa firmy i pierwsze kroki
Ogłoszenie bankructwa firmy (upadłości przedsiębiorcy) pociąga za sobą konkretne skutki:
- Zawieszenie/postępowania egzekucyjne. Po złożeniu wniosku upadłościowego i jego ogłoszeniu długi firmy mogą zostać umorzone. Wszelkie egzekucje komornicze wobec firmy zostają zawieszone a następnie umarzane, a wierzyciele dochodzą roszczeń wyłącznie w ramach postępowania upadłościowego.
- Masa upadłościowa i syndyk. Po ogłoszeniu upadłości całe przedsiębiorstwo (jego majątek) staje się „masą upadłościową”. Syndyk przejmuje zarząd tym majątkiem i zajmuje się jego likwidacją lub spieniężeniem na rzecz wierzycieli.
- Brak nowych kredytów i ograniczenia. Przedsiębiorca objęty upadłością zwykle nie może zaciągać nowych kredytów ani pożyczek do czasu zakończenia postępowania. Niektóre długi nie podlegają umorzeniu dotyczą tego np. zobowiązania alimentacyjne, nałożone grzywny.
- Dalsza działalność lub likwidacja. Najczęściej upadłość prowadzi do likwidacji przedsiębiorstwa. Wierzyciele mogą jednak zgodzić się na układ – czyli spłatę części długów w ratach – co pozwoli na częściowe kontynuowanie działalności. Jest to jednak rzadko spotykane w klasycznej likwidacyjnej upadłości.
Czytaj więcej:
👉 Jak rozpoznać pierwsze symptomy kryzysu finansowego i kiedy rozważyć restrukturyzację?
Kroki do podjęcia w przypadku bankructwa:
- Ocena sytuacji finansowej. Przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy faktycznie zachodzą przesłanki niewypłacalności. Jeśli długi firmy rosną przez ponad 3 miesiące lub przekraczają majątek przez ponad 24 miesiące, istnieje konieczność działania.
- Konsultacja i wniosek do sądu. W ciągu 30 dni od stwierdzenia niewypłacalności przedsiębiorca musi złożyć wniosek o upadłość do sądu gospodarczego. Wniosek przygotowuje się na specjalnym formularzu i dołącza sprawozdania finansowe, listę wierzycieli, bilans oraz opis przyczyn niewypłacalności. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować karą dla właściciela firmy.
- Postępowanie sądowe i ogłoszenie. Sąd rozpoznaje wniosek; jeśli upadłość zostanie ogłoszona, wydaje postanowienie. Od tego momentu syndyk przejmuje majątek firmy i prowadzi dalsze działania.
- Współpraca z syndykiem. Syndyk prowadzi inwentaryzację majątku, zwołuje zgromadzenie wierzycieli oraz sporządza plan podziału środków. Przedsiębiorca może uczestniczyć w tych postępowaniach, jednak decyzje podejmuje sąd oraz wierzyciele.
- Zakończenie postępowania. Po zaspokojeniu wierzycieli (choćby częściowo) i wykonaniu wszystkich czynności likwidacyjnych, sąd zamyka postępowanie. Dla kapitałowych spółek oznacza to wykreślenie z KRS (likwidację spółki).
Formalne procedury i alternatywy
Ogłoszenie upadłości firmy wymaga ścisłego przestrzegania procedur prawa upadłościowego. Wniosek składa się w oddziale gospodarczym sądu rejonowego (właściwego dla siedziby firmy). Do wniosku dołącza się wymagane dokumenty i dowód wniesienia opłaty sądowej. Dłużnik lub wierzyciele muszą uzasadnić stan niewypłacalności. Po otwarciu postępowania sąd powołuje syndyka oraz ustala termin zgromadzenia wierzycieli.
Jednocześnie warto podkreślić, że bankructwo nie jest jedynym rozwiązaniem dla firm w kryzysie. Zanim podejmie się kroki upadłościowe, przedsiębiorca powinien rozważyć alternatywne ścieżki restrukturyzacji. W polskim systemie prawnym funkcjonują różne rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych (np. układowe, sanacyjne), które pozwalają wynegocjować z wierzycielami odroczenie lub redukcję płatności. Restrukturyzacja jest wręcz projektem naprawy przedsiębiorstwa, chodzi o uzdrowienie finansów i uniknięcie upadłości poprzez zawarcie układu z wierzycielami. Szczegółowo opisaliśmy ten proces w innym poradniku – zobacz 👉 Restrukturyzacja firmy – na czym polega? Innymi alternatywami są negocjacje ugodowe z wierzycielami (ZUS, urząd skarbowy).
Czytaj więcej:
👉 Doradca restrukturyzacyjny pomoże ochronić przedsiębiorstwo przed upadłością
👉 Układ ratalny z ZUS – ile czasu masz na spłatę zadłużenia?
👉 Ugoda z Urzędem Skarbowym – formalne uregulowanie zadłużenia
FAQ
1. Czym jest bankructwo firmy?
To potoczny termin określający niewypłacalność przedsiębiorstwa. Formalnie oznacza konieczność ogłoszenia upadłości w sądzie, gdy firma nie reguluje płatności przez co najmniej 3 miesiące lub jej zobowiązania przewyższają wartość majątku (przez określony czas).
2. Kto może ogłosić upadłość przedsiębiorstwa?
Upadłość może ogłosić każdy przedsiębiorca wpisany do CEIDG lub KRS – zarówno właściciel JDG, jak i wspólnicy spółek osobowych (jawna, partnerska, komandytowa) czy spółek kapitałowych (z o.o., akcyjna, komandytowo-akcyjna itd.). Dla spółek cywilnych procedura dotyczy wspólników indywidualnie, bo spółka ta nie ma osobowości prawnej.
3. Jakie są konsekwencje ogłoszenia upadłości firmy?
Firma jest likwidowana lub sprzedawana, a uzyskane środki dzieli się między wierzycieli. Zaletą dla dłużnika jest zawieszenie bieżących egzekucji i możliwość umorzenia części zadłużenia.
4. Czy zawsze trzeba ogłosić upadłość firmy?
Prawo nakłada na przedsiębiorcę obowiązek ogłoszenia upadłości w określonych warunkach (gdy firma jest niewypłacalna). Niemniej w praktyce warto rozważyć alternatywy (np. restrukturyzację) zanim podejmie się ten krok. Jeśli możliwe jest wyjście z kryzysu bez sądowego postępowania, taki plan często będzie lepszy dla firmy i jej właścicieli.
